قراره بیـهـــــــــوش بشید ؟؟؟

الف : جذب دارو از قسمتهاي مختلف دستگاه گوارش  Enteral

معمول ترین راه تجویز داروست كه هر چند سالم و اقتصادي است

ولي تغييرات دستگاه گوارش ناشي از ورود غذا، استرس و

فعاليتهاي فيزيكي جذب داروها را كند و نامطمئن ميكند.

داروها در دستگاه گوارش از چند محل جذب ميشوند كه عبارتند از :

1. جذب دهانی (Oral) : 

فضاي دهان داراي لايه نازكي از سلولهاي پوششي، عروق خوني

فراوان  و PH اسيدي كم است كه با ترشح بزاق و انحلال داروها

جذب دارو را تسهيل ميكند.

بخشي از مخاط دهان كه در جذب خوراكي داروها اثر دارند شامل

زيرزبان و گونه هاست كه روشهاي جذب زيرزباني Sublingual 

و جذب گونه اي Buccal را پديد آورده است.

در اين روش جذب دارو سريع بوده و دارو بدون گذشتن از معده و كبد

مستقيماً  وارد گردش خون ميگردد كه باعث ميشود اثرات دارو به

 سرعت ظاهر شود.

2. جذب معده اي : 

مدت زمان باقي ماندن دارو در معده جهت جذب به PH دارو و حركات

 معده بستگي دارد. داروهاي اسيدي در PH اسيدي معده به شكل

غير يونيزه  باقي مانده و جذب ميشوند ولي داروهاي قليايي اين

 قابليت را نداشته و در محيط قليايي روده جذب ميشوند.

عليرغم وجود عروق خوني زياد و سطح گسترده جذب معده اي چندان

 حائز اهميت نميباشد.

3. جذب روده اي :

محل اصلي جذب داروها در ابتداي روده كوچك است كه با پرزهاي

فراوان  سطح وسيعي براي جذب فراهم ميكند. فاكتورهاي موثر

در جذب از اين راه  علاوه بر عوامل كلي ذكر شده در فوق عبارتند از :

 سرعت تخليه معده، سطح جذبي روده باريك و غلظت دارو 

محتويات روده داراي PH قليايي است كه به مقدار زياد روي جذب

داروهاي قليايي بشكل غير يونيزه تاثير دارد.

4. مقعدی (Rectal) : 

سطح جذب ركتوم زياد نيست و جذب داروها در اين ناحيه بدليل وجود

  عروق زياد صورت ميگيرد. اين روش براي داروهایی که بدليل تخريب

توسط اسيد معده يا آسيب رساندن به معده نباید از راه دهانی

 استفاده شوند ، مفيد  است. همچنين عدم تاثير اثر عبور اول كبدي

 بر داروها از مزاياي  اين روش مي باشد.

ب : روش تزريقي    Parenteral

سریعترین راه تجویز دارو كه بعلت حذف بسیاری از غشاهای بیولوژیک

 که موجب تأخیر جذب می شوند، جذب دارو كامل و سريع انجام

ميشود. گرانتر از ساير روشها بوده و خطر آلودگي بيمار را تهديد ميكند.

ـ وریدی : IV 

جهت دستیابی فوری به اثر درمانی، خطرناكترين راه تجويز،

 اثرات فارماكولوژيكي سريع، بدليل تزريق مستقيم داخل خون بايد

 به  آهستگي انجام گيرد.

ـ عضلانی  IM :

جذب سریع براي فرم هاي محلول آبی، روغني و سوسپانسيونهاي تزريقي.

ـ شریانی  IA :

فقط در موارد خاص براي ايجاد غلظت زياد دارو در يك اندام مثل اندام

دچار سرطانـ

 زیر جلدی  SC :

براي داروهايي كه محرك بافت نيستند و موجب درد و نكروز نميشوند،

 جذب آهسته و ذخيره زير پوست

ـ داخل نخاعی  IT :

در فضاي زير عنكبوتيه نخاع به منظور گذشتن از سد خوني ـ مغزي،

در بيحسي نخاعي يا عفونت حاد سيستم اعصاب مركزي

ـ داخل مفصلی

ـ داخل چشمی

ـ داخل عضله قلب

ج : روش ريوي  Pulmonary 

ريه ها بدليل سطح گسترده آلوئولي براي جذب و شبكه غني مويرگي

 در اطراف آنها اندام مناسبي براي جذب داروها خصوصاً گازهاي ب

يهوشي و آئروسلهاي استنشاقي هستند. جذب در اين راه به عواملي

مانند غلظت دارو در هواي تنفسي، ميزان حلاليت دارو در خون و هوا،

سرعت جريان خون در ناحيه و اندازه مولكولي دارو بستگي دارد.

در اين روش كه به آن روش استنشاقی (Inhalation) نيز گفته ميشود جذب سیستمیک دارو به سرعت اتفاق مي افتد.

د : روش موضعي  Topical

جذب داروهاي موضعي از طريق پوست يا غشاء مخاطي ساير اندامها

  مانند چشم، گوش، بيني، گلو، ماهيچه، ركتوم و واژن صورت ميگيرد.

در روش موضعی(Transdermal) جذب سيستميك دارو به گردش خون

به آهستگی انجام شده و جهت داروهایی که طول اثر کوتاهی دارند

و به سرعت توسط کبد متابولیزه میشوند ، کاربرد دارد. 

 روشهای تجویز برای ایجاد اثر موضعی

1. خوراکی :

مواد جاذب، ترکیبات ضد میکروبی و آنتی اسیدها در دستگاه گوارش

2. موضعی :

اثر روی اپیتلیوم محل مورد نظر مانند پوست، قرنیه چشم،

گوش، گلو، موکوس بینی، رکتوم، واژن و مجاری ادراری شوند كاربرد دارد